Το γονικό ύφος ή η Γονεϊκή Συμπεριφορά καθορίζονται από τη στάση μας απέναντι στις απαιτήσεις των παιδιών μας και από την ποιότητα του χρόνου που αφιερώνει ο γονέας στο παιδί του.  Έτσι άλλοτε είμαστε υποχωρητικοί και λέμε ¨ναι¨, άλλοτε αυστηροί και λέμε ¨όχι¨. Κάποιες φορές τα αφήνουμε ελεύθερα, χωρίς κανέναν περιορισμό, άλλοτε τα παρακαλούμε να κάνουν κάτι και άλλοτε τα διατάζουμε. Υπάρχουν φορές που βάζουμε κανόνες, κάποτε αυστηρούς, και άλλοτε επικρατεί η απόλυτη ασυδοσία.

Οι κοινωνικές έρευνες που πραγματοποιούνται κατά καιρούς όσον αφορά στους τύπους-στυλ γονεϊκής συμπεριφοράς και φροντίδας, καταλήγουν πως ο κάθε τύπος γονεϊκής  συμπεριφοράς επηρεάζει:  

• τη ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού  
• τις επιδόσεις του στο σχολείο,
• καθώς τη στάση του στην ενήλικη ζωή του,
• ακόμα και την επαγγελματική του συμπεριφορά

  Υπάρχουν ξεκάθαρα στυλ γονεϊκής συμπεριφοράς; Πως τα υιοθετούμε; Και πώς επηρεάζουν τα παιδιά μας;

Οι περισσότεροι γονείς χρησιμοποιούν περισσότερα από ένα στυλ, κατά περίπτωση και βέβαια αυτό μπορεί να συμβαίνει. Εξαρτάται από τις πολιτισμικές, θρησκευτικές, οικογενειακές καταβολές, από τα πρότυπα (ή αντιπρότυπα) που έχουν οι ίδιοι για τον γονεϊκό ρόλο, από την ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι ίδιοι, κάθε φορά, από την ηλικία του παιδιού, από το θέμα που έχουν να αντιμετωπίσουν.

Όμως, το στυλ της γονεϊκής συμπεριφοράς είναι ένα σύνολο στρατηγικής, τακτικών συμπεριφοράς και επίγνωσης της σημασίας του γονεϊκού ρόλου στην ανάπτυξη των παιδιών.

Τα κύρια  χαρακτηριστικά που καθορίζουν το ύφος που θα υιοθετήσει ο γονέας είναι η ενσυναίσθηση (ζεστασιά) και η απαιτητικότητα (έλεγχος).

❤️ Ενσυναίσθηση (ζεστασιά): Είναι ο βαθμός στον οποίο οι γονείς κατανοούν τις ανάγκες του παιδιού. Η ευκολία και ο τρόπος με τα οποία ανταποκρινόμαστε (ή όχι) στις επιθυμίες, τις απαιτήσεις και τις ανάγκες των παιδιών μας.

❤️ Απαιτητικότητα (έλεγχος): Είναι ο βαθμός στον οποίο οι γονείς ελέγχουν τη συμπεριφορά του παιδιού ή τις απαιτήσεις που έχουν από αυτά.  Είτε προβάλουν και επιβάλλουν τις προσδοκίες τους στο παιδί, αδιαφορώντας για το κόστος, είτε αφήνουν τα παιδιά ασύδοτα, χωρίς να θέτουν κανέναν κανόνα βασικής συμπεριφοράς.

Στα μέσα της δεκαετίας του ΄60 η Diana Baumrind, αναπτυξιακή ψυχολόγος, μετά από έρευνα που πραγματοποίησε, διαπίστωσε πως υπάρχουν 3 τύποι γονεϊκής συμπεριφοράς:

1. ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΟΣ- ΕΓΚΥΡΟΣ – ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΣ
2. ΑΥΤΑΡΧΙΚΟΣ  
3. ΑΝΕΚΤΙΚΌΣ

Στη δεκαετία του ’80, οι Maccoby και Martin, αναφέρουν και τέταρτο τύπο γονεϊκής συμπεριφοράς, την ΠΑΡΑΜΕΛΗΣΗ.

Οι Τέσσερις Μορφές Γονεϊκής Συμπεριφοράς:

Τι Είναι Και Πώς Επηρεάζουν Τα Παιδιά;

Η κάθε μορφή γονεϊκής στάσης έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά και σαφώς διαφορετικό αντίκτυπο στα παιδιά και συγκεκριμένες επιπτώσεις στην ενήλικη ζωή τους.

Επιτακτική γονεϊκή συμπεριφορά       

Σ΄αυτό το στυλ γονεϊκής συμπεριφοράς ανήκουν οι γονείς που είναι απαιτητικοί, αλλά παράλληλα ανταποκρίνονται στις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού τους και το υποστηρίζουν.  Οι γονείς, αυτής της κατηγορίας λέγονται και έγκυροι ή αυθεντικοί γονείς. Θέτουν όρια και είναι πολύ συνεπείς στην τήρησή τους. Επιβάλλουν κανόνες, έχοντας ξεκαθαρίσει και τις συνέπειες από την παραβίασή τους, χωρίς όμως να παραμελούν  να ικανοποιούν τις ανάγκες του παιδιού, στο οποίο και παρέχουν ζεστασιά και υποστήριξη.

Το συγκεκριμένο στυλ εξισορροπεί τις σαφείς-ξεκάθαρες, υψηλές γονικές απαιτήσεις με τη συναισθηματική ανταπόκριση και αναγνώριση της αυτονομίας των παιδιών.

Οι γονείς αυτής της κατηγορίας, όταν δεν ανταποκρίνονται τα παιδιά στις προσδοκίες τους, δείχνουν κατανόηση, τα συγχωρούν και δεν τα τιμωρούν. Αυτό δημιουργεί ένα υγιές περιβάλλον στην ανάπτυξη των παιδιών και ενισχύει τη σχέση γονέα-παιδιού. 

Χαρακτηριστικά επιτακτικών (έγκυρων – αυθεντικών) γονέων:

·  Τηρούν συγκεκριμένο πρόγραμμα για παιχνίδι, μελέτη και ύπνο.

·  Ορίζουν με σαφήνεια τα όρια.

·  Βάζουν τους κανόνες και ορίζουν τις συνέπειες της παραβίασής τους.

·  Χρησιμοποιούν την θετική πειθαρχία, αντί για την τιμωρία.

·  Κατανοούν τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τις ιδιαιτερότητες του παιδιού.

·  Επιτρέπουν την ανοικτή επικοινωνία και ακούν το παιδί, χωρίς να το επικρίνουν ή να το κρίνουν. Δεν απαιτούν τυφλή υπακοή.

·  Καλλιεργούν την αυτονομία και ενθαρρύνουν την ανεξαρτησία.

·  Κερδίζουν και ¨διδάσκουν¨ σεβασμό.  

Παιδιά με επιτακτικούς (έγκυρους – αυθεντικούς) γονείς

·  Τείνουν να είναι ευτυχισμένα και ικανοποιημένα.

·  Είναι ανεξάρτητα και αυτοδύναμα.

·  Διαθέτουν αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση.

·  Είναι ζεστά, ενθουσιώδη, ικανά και δυναμικά.

·  Συναισθηματικά υγιή, με αυτοέλεγχο.

·  Θέτουν σαφείς στόχους. 

·  Συμμετέχουν ενεργά στις σχολικές δραστηριότητες.

·  Αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες και συνεργάζονται με τους συνομηλίκους τους.

·  Έχουν υψηλές επιδόσεις.

·  Αποδέχονται με ευκολία τις αλλαγές και προσαρμόζονται σε κάθε νέο περιβάλλον.

·  Δεν έχουν βίαιες τάσεις.

·  Έχουν καλύτερη ψυχική υγεία:

Þ λιγότερη κατάθλιψη,

Þ περιορισμένο άγχος,

Þ μειωμένες απόπειρες αυτοκτονίας, κατανάλωση αλκοόλ και ναρκωτικών.

Αυτό το στυλ γονικής μέριμνας παράγει τα καλύτερα αποτελέσματα στα παιδιά. Δημιουργεί ευχάριστη ατμόσφαιρα στο σπίτι, προσφέροντας ένα ιδανικό περιβάλλον για να μεγαλώνουν τα παιδιά. Συμβάλλει στην ευημερία και ανάπτυξη των παιδιών στους τομείς της ικανότητας κοινωνικής προσαρμογής, της σχολικής επίδοσης, της ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης και της μη προβληματικής συμπεριφοράς.

Το συγκεκριμένο στυλ γονεϊκής συμπεριφοράς είναι παρόμοιο με τη συμπεριφορά ¨ελικόπτερο¨, όπου το βασικό χαρακτηριστικό του γονέα είναι η υπερβολική συμμετοχή στη ζωή του παιδιού.

Είναι αξιοσημείωτο πως στην ενήλικη ζωή, πολύ περισσότερο στο επαγγελματικό μας περιβάλλον, αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχουν και λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο ή προσανατολισμό οι άνθρωποι για να χτίσουν συνεργασίες.

 Έτσι ο επιτακτικός – καθοδηγητικός ηγέτης έχει την ικανότητα να παρακινεί τους υπαλλήλους δημιουργώντας όραμα και στόχους. Κατανοεί τα συναισθήματα και τις ανησυχίες των άλλων. Έχει την ικανότητα της ενσυναίσθησης (empathy), δημιουργεί κλίμα αρμονίας και συναισθηματικούς δεσμούς στο εργασιακό περιβάλλον. Επίσης αναγνωρίζει και επιβραβεύει το προσωπικό και καλλιεργεί το συναίσθημα της δέσμευσης και της αφοσίωσης.

Το συγκεκριμένο στυλ ηγεσίας είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν προστριβές στο εργασιακό περιβάλλον ή όταν χρειάζεται νέα έμπνευση και παρακίνηση των εργαζομένων κατά την διάρκεια πιεστικών καταστάσεων.

Το άρθρο αποτελείται από 4 μέρη. Διαβάστε τα υπόλοιπα 3 που αναφέρονται στα στυλ γονεϊκής συμπεριφοράς.